Yüksek Mahkeme, Escape Beach’de denetimsizlik olduğunu belirterek, Alsancak Belediyesi’ni etkin denetim yapması ve 26/1993 sayılı Plajların Kullanımı ve Denetimi Yasası’nın uygulaması için emri verdi.
Av. Özgü Özkul Özyiğit ve Av. Ahmet Said Sayın, ‘vatandaşların sahillere girişi engelleniyor’ diyerek, işletmelere karşı mücadele başlatmış, denetim görevini yapmadığını belirttikleri Alsancak Belediyesi’ne mandamus davası açmıştı.
Davaya ilişkin kararda, Alsancak Belediyesi’nin şezlonglar ile plajın doldurulmasına engel olmadığı, ücret talep edilip edilmediğini de denetlemediğinin tespit edildiği belirtildi.
Bunların yanında, söz konusu işletmenin ücret talep edebilmek için, kişilerin kullanıp kullanmayacağına bakılmaksızın sunulan ve yasada yer almayan WIFI, kasa, çocuk bakıcısı, ferdi sigorta, DJ gibi servislere karşılık talep edilen ücretlere de karışmadığı ve denetlemediğinin görüldüğü kaydedildi.
kktc Yüksek Mahkemesinin D.7/2020 ve Yargıtay Asli Yetki No:11/2017 sayılı Mandamus Emirnamesine ilişkin kararının özeti şöyle:
Başvuranlar Özgü Özyiğit ve Ahmet Said Sayın 28.6.2017 tarihinde Yüksek Mahkemeye dosyaladıkları istida ile halen yürürlükte bulunan 26/1993 sayılı Plajların Kullanım ve Denetimi Yasası ve/veya yürürlükteki mevzuat uyarınca, Müstedialeyh Alsancak Belediyesinin yapmakla mükellef olduğu ancak yapmaktan imtina ettiği ve/veya yapmadığı tüm işlemleri derhal yapmasını sağlamak için Yasa uyarınca plajları işleten işletmelerin ve/veya Kennedy Trading Ltd.’in Yasa’da belirtilen ücretleri almasını sağlamak ve/veya sunduğu hizmetlerden gayri yasal olarak ‘25TL’ almasını önlemek ve/veya gayrı yasal ücret temin edilmesini önlemek ve/veya mezkûr plaja Müstedilerin dilediği saatlerde girmesini sağlamak ve/veya plajda satılan yiyecek ve içeceklerin fiyatlarını denetlemek ve/veya Müstedialeyhin gerekli prosedürü uygulaması için “Mandamus Emirnamesi” talep etmişlerdir.
Başvuranlar,Alsancak Belediyesine üzerine düşen denetleme görevini yerine getirmesi için dilekçe vermiş olmalarına rağmen, dilekçeye cevap verilmediği gibi denetleme görevinin de yerine getirilmediğini görüşünü mahkemede ileri sürdüler. Müstedialeyh Aslsancak Belediyesi ise görevlileri aracılığı ile plajlarda denetim yapmakta olduklarını, yapılan denetimlerde Müstedilerin ileri sürdükleri bireylerin sahile ulaşımının engellendiği veya ücret ödemeye zorlandığı iddialarına ilişkin herhangi bir bulguya rastlamadıklarını, vatandaşların 7/24 sahile ulaşabildiklerini öne sürmüştür. Mahkeme ilgili taraf olarak gördüğü Kennedy Trading Ltd. (Escape Plajı işletmecisi) başvuruya taraf olarak ekledi.
İlgili taraf özetle işletmenin plaj için para talep etmediğini, sunduğu hizmetler için yasal dayanağı olan ve ticari etik ve adalet kurallarına uygun makul ücretler talep ettiklerini, ilgili belediye ve devlet kurumlarına vergilerini ödediklerini, belediyenin kendilerini sürekli denetlediğini, kilitli tutulan yerin restoran ve bar girişi olup özel mülk olduğunu, buranın 7 gün 24 saat açık olmasının mümkün olmadığını, sahile ve/veya plaja 7 gün 24 saat giriş ve ulaşımın mevcut olduğunu, plaja giriş için ücret alınmadığını şezlong, şemsiye, duş otopark ve kabin için 25 TL talep edilmediğini, plajın işgal altında olmadığını bunun yanında özel kasa, eğlence, müzik, köpük partileri, free WIFI vb. Hizmetler verildiğini öne sürmüştür.
Yüksek Mahkeme olgular, şahadet, yemin varakaları ve yapılan teknik itirazları inceleyerek bir kamu görevlisi veya kamusal kurum aleyhine Mandamus Emirnamesi verilmesi hakkında aşağıda özetlenen ilkeyi bu kararda da benimsemiştir, Şöyle ki;
“Buradaki kriterlere göre, hukuken hak var olmalıdır. Mandamus için müracaat eden, aleyhine Mandamus müracaat edilenin, kendisine karşı kanuni vecibelerini yerine getirme görevi olduğunu göstermelidir. Bu nedenle, Mandamus’ta, kişinin yetkisinde olan fakat kullanmadığı bir görevin ifasının zorlanabilmesi için, böyle bir görevin yasadan kaynaklandığının gösterilmesi gerekir.
Buna göre, hak, başvuru sahibinde olmalıdır. Yasal bir görevin yerine getirilmesini zorlayabilmek için, müstedinin böyle bir talepte bulunmaya hakkı olmalıdır. Kişi tarafından bir kamu görevlisinin yasal görevini yapmasının istendiği hallerde, Mahkeme, kişinin böyle bir yasal yükümlülüğün yerine getirilmesinde ısrar etmeye hakkı olduğunu göstermesi halinde sadece yasal görevin yapılmasını mecbur edebilir
Tüm bunlardan çıkarılacak netice, müstedinin başvurusunda somut bir hakka dayanan kişisel menfaatinin (personal interest) olması gerektiğidir”
Yüksek Mahkeme 26/1993 sayılı yasanın ilgili maddelerini karara aktararak aşağıdaki şekilde bir bulgu yapmıştır:
Müstediler bu Yasa’nın korumak istediği kitlenin üyeleridirler. Denetim görevi de Belediye sınırları içerisinde Belediyelere verildiği için ve Escape plajı Alsancak Belediye sınırları içerisinde bulunduğundan Escape Plajını denetlemek Müstedialeyhin (Alsancak Belediyesi) Yasa’dan kaynaklanan kamu görevidir. Müstedilerin Anayasa’nın 38(4) maddesinden ve 26/1993 sayılı Yasa’dan kaynaklanan hak ile Escape plajının bulunduğu bölgede kıyı şeridine ve/veya plaja girmeye Anayasal hakları vardır. Bu haklarını kullanabilmelerinin sağlanması için de plajın olduğu bölgenin Müstedialeyh tarafından denetlenmesi Yasa gereğidir.
Yüksek Mahkeme sunulan emareler ve şahadetin değerlendirilmesi neticesinde verdiği kararında; “tüm şahadet incelediği zaman bilhassa Emare 1 olarak ibraz edilen Plaj kurallarını ihtiva eden yazıya bakıldığı zaman, Escape plajında girişin ücrete tabi olduğunu görürüz. Dolayısı ile Emare 1’den açıkça plaja girmenin ücrete tabi olduğu ve bundan sadece çocukların muaf tutulduğu görülmektedir” İfadesini kullanarak yasaya aykırılık bulgusunu yapmıştır.
Ayrıca Yüksek Mahkeme, duruşma sırasında ilgili tarafça Kennedy Trading Ltd.) sunulan (22 no’lu) emarenin incelenmesi sonucu “Escape plajında halkın ücretsiz plaja girişine izin verilmediği gibi halkın plajı kullanmasının ve plaja ulaşımının da engellendiğini kabul eder ve bulgu yaparız.” İfadesini kararına aktarmıştır. Bu da açıkça plaja girişin yasa dışı olarak men edildiğinin ifadesi olarak ortaya çıkmaktadır.
Yüksek Mahkemenin kararından kısaltılarak alıntılanan aşağıdaki bulgular ve karar son derece önem arz etmektedir.
• Escape plajının yanında belediyeye ait plajın yer alması, ücretsiz girmek isteyen kişilerin oraya yönlendirilmesini gerektirmez. Anayasa’ya göre kişilerin tüm plaj alanına erişebilmesi gerekir. Plaja girişte girmek isteyen kişinin durdurularak ücret talep edilmesi, bu ücretin, ne kadar da makul ve ödenebilir bir ücret olmasa da, yasada her bir hizmet için yer alan 0.003 TL’den fazla olması, kişinin plaja erişiminin engellendiğini göstermektedir.
• 0.003 TL para birimi, bugün için kullanılabilecek bir değer değildir ancak, Yasa değiştirilmedikten sonra daha fazla ücret alınması da Yasa’ya uygun değildir. Daha fazla ücret alınmasına kılıf olarak da ferdi sigorta, DJ, WIFI, kasa, köpük partisi gibi hizmet başlıkları kullanılarak, ücretin şezlong, duş, park gibi servisler için olduğunu ileri sürmek inandırıcı değildir ve ücret alındığının göstergesidir.
• Her ne kadar Yasa’da öngörülen 0.003 TL ücret talep edilebilecek veya tahsil edilecek bir meblağ olmasa da,26/1993 sayılı Yasa’da, bu davada verildiği ileri sürülen hizmetler için herhangi bir ücret öngörülmüş değildir. WIFI, kasa, ferdi sigorta, dj, bakıcı için ücret talep edilmesine 26/1993 sayılı Yasa engel olmamakla birlikte, Yasa’da yer alan kabin, şemsiye, şezlong, duş ve araba park etmek için, her birine 0.003 TL’den toplam en fazla 0.015TL üzerinde ücret talep edilmesi, Yasal tadilat yapılmadan, mümkün değildir. Sıralanan hizmetlerin verildiği iddiası ile plaja gelenlerden otomatik 0.003TL x 5 üzerinde bir ücret talep edilmesi 26/1993 sayılı Yasa’ya aykırı olduğu gibi Anayasa’nın 38(4) maddesi ile belirlenmiş yasal duruma da uygun değildir.
• Müstedialeyhin (Alsancak Belediyesi) 26/1993 sayılı Plajların Kullanımı ve Denetimi Yasası’nın 3,4,5,8(1) maddeleri altında yetkilerini kullanarak, Escape Plajı ile ilgili yasal denetim görevini yerine getirmesine dair Mandamus emri ısdar edilir
Yukarıdaki bilgiler başvurunun teknik yönlerinden arındırılarak kısaltılarak aktarılmış ve temel prensipler aşağıdaki şekilde özetlenmektedir. Dava konusu Alsancak bölgesindeki Escape/Çıkarma Plajından kaynaklanıyor olsa da kararda yer alan ilkeler ada genelindeki tüm halk plajları hakkında temel esastır:
1. Anayasa’ya göre kişilerin tüm plaj alanına erişebilmesi gerekir. Plaja girişte girmek isteyen kişinin durdurularak ücret talep edilmesi, yasada her bir hizmet için yer alan 0.003 TL’den fazla olması, kişinin plaja erişiminin engellendiğini göstermektedir.
2. 0.003 TL para birimi, bugün için kullanılabilecek bir değer değildir ancak, Yasa değiştirilmedikten sonra daha fazla ücret alınması da Yasa’ya uygun değildir.
3. WIFI, kasa, ferdi sigorta, dj, bakıcı için ücret talep edilmesine 26/1993 sayılı Yasa engel olmamakla birlikte, Yasa’da yer alan kabin, şemsiye, şezlong, duş ve araba park etmek için, her birine 0.003 TL’den toplam en fazla 0.015TL üzerinde ücret talep edilmesi, Yasal tadilat yapılmadan, mümkün değildir. Sıralanan hizmetlerin verildiği iddiası ile plaja gelenlerden otomatik 0.003TL x 5 üzerinde bir ücret talep edilmesi 26/1993 sayılı Yasa’ya aykırı olduğu gibianayasaya da aykırıdır.
4. Alsancak Belediyesinin yasal mevzuattan doğan yükümlüküklerini ve denetleme yetkisini yerine getirmediğine karar verilmiş ve yerine getirmesi için EMİR VERİLMİŞTİR.
5. Mahkeme emirlerinin yerine getirilmemesi sonucunda başvuran tarafından ileri işlemler yapılması neticesinde kamu görevlilerinin mahkemenin öngöreceği diğer yaptırımlar yanında hapislik cezaları ile yüzleşmesi de mümkündür.
