İş başladığım gün, 14 iş günü izin hakkı mı kazanırım?
Yıllık ücretli izin hakkı, peşin kazanılan bir hak değildir. Bir yıllık bir çalışmanın sonunda 14 iş günü ücretli izin hakkı kazanırız. Maaşımızı işe girdiğimiz ayın sonunda ödendiğimiz gibi, ücretli izin hakkımızı da bir yıllık çalışmadan sonra kullanabiliriz. Tabii ki, maaşda olduğu gibi izin hakkımızın kullanımında da patron ile anlaşarak avans kullanmamız mümkündür. Ancak bu bir yasal zorunluluk değildir. Yani işe başladığımız gün, hiç izin hakkımız yoktur. Altı ayımız dolduğu zaman 7 iş günü izin hakkı kazanırız. Daha sonra her ay 1,16 gün izin hakkı kazanırız. Ancak kazanılmış izin günlerimiz olsa bile her istediğimizde izin kullanamayız. İzin günlerimizi kullanmak için de bazı kurallar vardır.
Bu konuda ayrıntılı bilgi, http://www.ankaradegillefkosa.org/yillik-ucretli-izin-hakki/ linkinden edinilebilir.
İş yerimde bir yılım doldu. Ancak geçtiğimiz yıl rahatsızlığımdan dolayı raporlu olarak 2 ay hastalık izni kullandığımdan işe gitmedim. Patron yıllık 14 iş günü izin kazanmam için, 1 yıl çalışmam gerektiğini ancak benim 10 ay çalıştığımı söylüyor. Patrona göre 14 iş günü iznim olması için 2 ay daha çalışmalıymışım. Bu yasal mıdır?
Kullanmaya hak kazandığımız yıllık izin günlerini hesaplarken, sadece fiilen iş yerinde olduğumuz süreye bakılmaz. İş Yasası’nın 45. Maddesi’nde belirtilen bazı durumlarda da işe gidemediğimiz takdirde, işe gitmişiz gibi sayılarak izin hakkımız hesaplanır.
Bu maddeye göre; uğradığımız bir kaza veya yakalandığımız bir hastalıktan dolayı raporlu olarak işe gidemediğimiz günler, kadın işçilerin doğum öncesi ve doğum sonrası yasal hakkı olarak çalışmadıkları günler, erkek işçilerin seferberlikte geçirdiği günler, işyerinin patron tarafından kapalı tutulduğu günler, hafta sonu ve tesmi tatil günlerinde çalışmadığımız günler, sendikal çalışmalar nedeniyle temsilcisi olarak görevli olduğumuz sırada işe gidemediğimiz günler ve/veya evlilik, birinci derece akrabalarımızın ölümü, doğum gibi sebeplerle kullandığımız mazeret izinleri nedeniyle işe gidemediğimiz günler, yıllık ücretli izin uygulamasında çalışmışız gibi hesaplanır.
Kısacası, patronunuzun söylediği şey yasal değildir. Rahatsızlığımızdan dolayı raporlu olarak hastalık izni kullandığımız sürede de yıllık izin hakkı kazanırız.
İş Yasası’nın 45. Maddesi’nin tamamı nasıldır?
“Aşağıda öngörülen süreler, yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında çalışılmış süre olarak sayılır:
(1) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gitmediği günler;
(2) Kadın işçilerin 56’ncı madde kuralları uyarınca doğumdan önce ve doğumdan sonra çalıştırılmadıkları günler;
(3) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında her hangi bir yasadan dolayı görevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler;
(4) İşçinin yeniden işe başlaması koşuluyla çalışmakta olduğu işyerinde, zorlayıcı nedenlerle işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesinden dolayı işçinin çalışmadan geçirdiği sürenin on beş günü;
(5) 39’uncu madde kuralları uyarınca iş süresinden sayılan süreler;
(6) Hafta tatili ve resmi tatil günleri;
(7) İşçilerin uzlaştırma toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları ve kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları; çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara veya işçilik konuları ile ilgili uluslararası örgütlerin konferans, kongre veya komitelerine işçi veya sendika temsilcisi olarak katılmaları nedeniyle işlerine devam edemedikleri günler;
(8) İşçilerin evlenmelerinde, ana veya babalarının, eşlerinin, kardeşlerinin veya çocuklarının ölümünde veya eşinin doğum yapması halinde verilecek mazeret izinleri.”
Bu maddenin 5. Paragrafında sözü geçen 39. Madde; daha önce ayrıntılı açıkladığımız maaş hesaplamasında çalışılmış gibi kabul edilen sürelerle ilgili maddedir. (http://www.ankaradegillefkosa.org/is-suresinden-sayilan-durumlar/)
Mazeret izinleri konusu da ilerleyen bölümlerde incelenecektir.
Bu 45. Madde’de belirtilmeyen, örneğin işyerimde yaptığım iş ile ilgili eğitim almak için yurt dışında geçirdiğim sürelerde yıllık izin hakkı kazanır mıyım?
Patron tarafından görevlendirilerek yaptığımız her şey, iştir. Bu süre zarfında maaş almaya da, izin kazanmaya da devam ederiz. Ancak, kendi kişisel ilgi alanımızdan dolayı ve iş ile ilgili olmayan bir sebeple (bu eğitim de olabilir) işe gitmediğimiz süreler bunun dışındadır.
Patron çalıştığım işyerini başka bir patrona sattığında, yıllık ücretli izin hakkıma ne olur?
Patronlar, kendi aralarında sözleşmeler yaparak bazen işyerlerini satabilirler. Bu konuyu genel olarak önceki bölümlerde incelemiştik. Bakınız: http://www.ankaradegillefkosa.org/isyerinin-devredilmesi/
Böyle bir durumdaki bir işyerinde çalışan işçiler açısından üç olasılık mevcuttur. İşten durdurma, eski patronun yanında çalışmaya devam etmek ve yeni patronun yanında çalışmaya devam etmek… Her üç durumda da kazanılmış yıllık ücretli izin hakkımız kaybolmaz.
İşten durdurma gerçekleşirse, işyerin eski patronu o güne kadar hak kazandığımız maaş ve izin ücretini bize ödemek zorundadır. Bu konuyu önümüzdeki bölümlerde inceleyeceğiz. İşten durdurulduğumuz takdirde hak kazandığımız üç çeşit tazminat konusunu da geçtiğimiz bölümlerde ayrıntılı olarak incelemiştik. Bakınız: http://www.ankaradegillefkosa.org/isten-durdurulan-emekcilerin-uc-cesit-tazminat-hakki-2/
Eski patronun yanında ona ait başka bir iş yerinde çalışmaya devam etmemiz durumunda, işyerinin satılmış olması bizim açımızdan bir şey değiştirmeyecektir. Mevcut bütün haklarımız bizim açımızdan aynen devam eder.
Patron çalıştığımız iş yerini başka bir patrona satar ve biz de aynı iş yerinde yeni patronun yanında çalışmaya devam edersek; geçmişte kazanılmış ve kullanılmamış yıllık ücretli izin günlerimiz ve kıdemimiz (her yıl kazanacağımız izin günü sayısı) da dahil olacak şekilde bu hakları yeni patron karşılamak zorundadır.
Eski ve yeni patron, satış sırasında yaptıkları sözleşmeye, biz işçilerin eski patron döneminde kazanılmış haklarımızı eski patronun ödeyeceğine dair bir madde koyarlarsa durum değişir mi?
Hayır. Nasıl bir sözleşme yapılırsa yapılsın, biz işçilerin haklarını karşılamak zorunda olan yeni patrondur. Yeni patron buna uymadığı takdirde suç işlemiş olur ve İş Yasası’nda ön görülen şekilde cezalandırılır. Cezadan sonra da biz işçilerin hakları ortadan kalkmaz. İş Yasası’nın 47. Maddesi bu konuda açıktır:
“İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, bu işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin haklarının ortadan kalkmasına neden olamaz. Aksine bir sözleşme olsa bile, yıllık ücretli izin süresine ilişkin ücretler yeni işveren tarafından ödenir.”
Eski ve yeni patron kendi aralarında bir sözleşme yapmışlarsa; yapılması gereken, yeni patronun bu hususta ortaya çıkan maliyetleri eski patrondan almasıdır. Bu konu, onların kendi aralarındaki bir meseledir ve biz işçileri ilgilendirmez.
Gelecek hafta; Yıllık izinlerimizi bölerek kullanmak, yurtdışı iznimiz için ek süre talep etmek, resmi tatillere denk gelen izin günlerimiz ve izin biriktirmek gibi konuları inceleyeceğiz.
Tüm yazı dizisine şu linkten ulaşabilirsiniz: http://www.ankaradegillefkosa.org/category/soru-ve-cavaplarla-calisma-yasaminda-haklarimiz/
