Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Ersan Saner’in “gerekirse denetimleri özel sektöre yaptırabiliriz” demesi üzerine, Çalışma Dairesi’nin durumunu, neden bu duruma geldiğini ve aslında yapması gereken işlerin ne olduğunu öğrenmek için başlattığımız röportaja devam ediyoruz.
ADL (ÖZEL)
“Keyfi işten durdurmalar çok yaygın”
Ülkemizde özel sektörde çalışan işçilerin hakları ne durumda?
Yasal olarak bir çok hak var aslında. Ama işyerlerinde sendika olmadığından, Çalışma Dairesi’nin bu yasaları uygulamaması için patronlar ve hükümetler özenle çalıştığından, gerçek hayatta bir çok sıkıntı mevcut. Mesela işten durdurulan veya işini bırakan bir çok çalışan son ayın maaşını alamıyor. Bir çok çalışan yıllık ücretli izin kullanamıyor veya yıllık izin kullanabilenler de işten durduktan sonra birikmiş izin haklarını alamıyorlar. Keyfi işten durdurmalar çok yaygın, haftalık 40 saat mesai uygulamasına uyan iş yeri parmakla gösterilecek kadar az. Hamile kalan kadın işçilerin neredeyse üçte biri anında işten durduruluyor. Daha bir çok sorun var…
“Kesin çözüm sadece sendikalaşma ve toplu iş sözleşmesi ile mümkündür”
Çalışma Dairesi’nin bu konularda yapabileceği şeyler var mı? Yoksa bu konular ancak sendikalaşma ile mi çözülür?
Yeterli personel ve imkan sağlandığı takdirde Çalışam Dairesi bu konuların hepsini ciddi derecede azaltabilir. Kesin çözüm sadece sendikalaşma ve toplu iş sözleşmesi ile mümkündür. Ancak patronların değil sendikaya Çalışma Dairesi’nin iş yerlerine girmesine bile tahammülü yoktur…
Ülkemizde kktc vatandaşları dışında hangi ülkelerden işçiler çalışıyor?
Hemen her ülkeden işçi bulunan bir emek piyasası mevcut. TC vatandaşları, Türkmenistan, Pakistan, Nijerya, Vietnam, Çin, Filipinler vs. aklınıza gelebilecek her ülkeden işçi çalışıyor piyasada… TC ve Türkmenlerden sonra en yaygını Vietnam, Çin gibi uzak doğu ülkeleri…
“Türkçe bilmeyen insanlar Türkçe yapılmış standart sözleşmelere imza atıyorlar”
Türkçe bilmeyen işçiler haklarını nasıl öğreniyorlar?
Bunu öğrenmenin hiçbir yolu yok. Yasal mevzuatın tek bir satırı bile ne İngilizce’ye ne de başka bir dile çevrilmiş değil.
Peki Çalışma Dairesi’nin bu konu ile ilgilenen personeli var mı? Yani başvuru yapan bir işçiye yardımcı olmak mümkün mü?
Hayır mevcut durumda yok… Bu insanların dillerini bilen tercümanlar Daire’de mevcut değil. İngilizce ile ilgili bile ciddi sıkıntılar var. Ancak İngilizce de bilmeyen işçiler (ki binlerce işçi var bu durumda olan) ne herhangi bir haklarını öğrenebilirler, ne de bir şikayette bulunabilirler. Bu insanlara ülkeye girişte asgari ücretin ne olduğu, çalışma saatlerinin ne olması gerektiği veya yıllık izin haklarının nasıl düzenlendiğini anlatan bir kağıt bile verilmiyor. Hatta daha da kötüsü, Türkçe bilmeyen insanlar Türkçe yapılmış standart sözleşmelere imza atıyorlar…
Zaten birçok patronun Vietnamlı, Çinli işçileri tercih etmesinin esas sebebi de budur. Haklarını öğrenmek veya birisine şikayet etmek şanslarının olmayışı. Çat pat dil öğrenene kadar çalıştırılıyorlar. Bir şeyler öğrenmeye başlayıp gözleri açılınca da işten atılıyorlar. Tabii yerlerine hemen yenileri alınıyor.
