Evrensel Hasta Hakları Derneği (EHHD) tarafından Aralık 2018’den bu yana yürütülmekte olan Hastanın Sesi II Projesi kapsamında, KKTC’de faaliyet gösteren beş özel yaşlı bakım evi ve devlete bağlı olan Kalkanlı Yaşam Evi, Lapta Huzurevi ve Bülent Ecevit Rehabilitasyon Merkezi’ne ulaşılarak Kovid-19 salgınıyla en yüksek risk grubunda olan yaşlıların durumu ile ilgili bilgi alındı.
Dernek tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Unutlmamalıdır ki KKTC’de yaşayan her birey sağlığa erişim konusunda eşit haklara sahiptir. Devlet pandemi sürecinde toplum sağlığını korumak maksadıyla, bakımın hangi sektörde verildiğine bakılmaksızın, eşit koşulları tüm yaşlı bireyler için sağlamak zorundadır” denildi.
Mart ayı başında görülen ilk vaka sonrası tüm bakım evlerinin ziyarete kapatıldığı belirtilen açıklamada, devlet bünyesinde hizmet veren bakım evlerinde herhangi bir sıkıntı yaşanmazken özel bakım evlerinde rutin sağlık kontrolleri için hastaneye gidip gelen yaşlıların, bakım evine geri dönüşlerinde izole olarak kalabilecekleri ayrı bir mekanın bulunmadığı olası bir bulaş durumunda ise yaşlı bakım evinde kalan diğer sakinlerin de bulaşma riskinin olduğu kaydedildi.
MASKE VE ELDİVEN FİYATLARINDAKİ ARTIŞ YAŞLILARI DA ETKİLEDİ
5 yaşlı bakım evinde yaklaşık olarak 150 yaşlının bakım gördüğü ifade edilen açıklamada, aralarında yatağa bağımlı olanlar, demans ve alzheimer hastalarının da bulunduğu yaşlıların, zaten zor şartlarda verilen bakımının daha da zorlaştığı ifade edildi.
Dezenfektan, maske, eldiven ve bez gibi temel temizlik ve korunma malzemelerindeki fahiş fiyat uygulaması nedeniyle bu ürünlere ulaşımın güçleştiği kaydedilen açıklamada, “Virüsten etkilenebilecek en riskli grup olan yaşlıların korunmasına yönelik tedbirlerin ivedilikle alınması ve ihtiyaç duyulan koruyucu, temizlik ve dezenfektan ürünlerin tedariki konusunda yerel yönetimler ve devletin, tıpkı kendi bünyelerinde hizmet veren huzurevlerinde olduğu gibi ilgi ve desteğini özel olan yaşlı bakım evlerinde de görmeyi talep ederiz” denildi.
“İLAÇ BULMADA VE TEMİN ETME KONUSUNDA SIKINTI YAŞIYORLAR”
Beş özel yaşlı bakımevindeki hastaların ilaçlarının önce devletten talep edildiği, fakat talep edilen ilaçların %95’nin ecza deposunda bulunmaması nedeniyle ilaçlar dışarıdan para karşılığında alındığı ifade edilen açıklamada, şu ifadeler yer aldı:
“İlaç giderleri bazı hastaların aileleri tarafından karşılanırken, maddi durumu yetersiz olan ve/veya kimsesiz kişilerin tüm ihtiyaçları söz konusu kurumlar tarafından karşılanıyor. İlaç alışverişi için dışarıya çıkmak zorunda olan personel söz konusu virüsü kapıp, yaşlılara bulaştırmaktan endişe duyuyor. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı’nın yaşlı bakımevlerine ziyaretçi giriş çıkışlarının sınırlandırılması kararını yerinde bulurken, talebimiz içinde olduğumuz olağanüstü durumda, sayısı sadece 5 tane olan özel bakımevlerinde yaşayan yaşlıların ihtiyaç duyduğu ilaçların yerel yönetimler ve/veya devletin ev hizmetleri kapsamına alınarak, ilaçların tedariki ve teslim hizmetinin acilen yerine getirilmesidir”.
“HASTANEYE GİDİP GELMEKTE ZORLUK YAŞIYORLAR”
KKTC’de sağlık kuruluşlarının hasta nakil araçlarının olmadığı, mevcut ambulansların ise sadece acil hastaları taşıyor olmasından ötürü, yaşlı bakım evlerinde kalan kişiler sağlık hizmetlerine erişimde ciddi sıkıntılar yaşadığı belirtilen açıklamada, genellikle bu ihtiyacın taksilerle giderildiği kaydedildi.
“POZİTİF VAKA ÇIKMASI DURUMUNDA İZOLASYON ŞANSI YOK”
Bakım evlerinin çoğunda tekli oda şansı bulunmadığına ve koruyucu ekipmanın bulunmadığına dikkat çekilen açıklamada, olası bir vaka durumunda hastanın geçici de olsa izole edilme şansının olmadığı ifade edildi.
Açıklamada şu bilgiler yer alıyor:
“İspanya ve İngiltere’de bakım evlerinde toplu ölümlerin yaşanmış olması, yüksek risk grubunda olan yaşlılarımıza tarama testlerinde öncelik verilmesi gerekliliğini ortaya koyuyor.
Bakımevlerinde yaşayanların salgın dolayısı ile zaten toplumdan izole olan hayatları, virüsten korunma nedeniyle ziyaretçi alınmamasından dolayı, daha da yalnızlaşmıştır. Bu nedenle bakım evi sakinlerinin moral ihtiyaçlarını da hatırlatarak, terk edilmişlik ve yalnızlık hislerini azaltabilecek, yakınları ile görüntülü konuşma / internet üzerinden haberleşme için imkan hazırlanması konusunda ivedilikle adım atılmasının gerekliliğine dikkat çekmek isteriz”.
“DEVLETE BAĞLI YAŞLI BAKIM EVLERİNDE HERHANGİ BİR SORUN YAŞANMIYOR”
EHHD yetkililerinin devlet bünyesinde hizmet veren Bülent Ecevit Rehabilitasyon Merkezi, Lapta Huzurevi ve Kalkanlı Yaşam Evine de ulaşarak mevcut durumları hakkında bilgiler elde ettiği belirtilen açıklamada, söz konusu bakım evlerinin de diğer beş özel bakım evi gibi Mart ayında görülen ilk Kovid-19 vakasıyla birlikte ziyarete kapatıldığı ifade edildi.
Açıklamada şunlar kaydedildi:
“Eldiven, maske, dezenfektan gibi koruyucu materyaller devlet tarafından karşılandı ve ilaç konusunda da devlet tarafından ihtiyaçları giderilmiş oldu. Rutin kontroller için yapılan hastane ziyaretleri sonrasında bakımevine geri dönen yaşlılar ayrı odalara alınıp izole edildi ve yiyecek ihtiyaçları da eskiden olduğu gibi anlaşmalı oldukları kurumlar tarafından giderilmeye devam ediliyor.
Unutulmamalıdır ki Kıbrıs’ın kuzey kesiminde yaşayan her birey sağlığa erişim konusunda eşit haklara sahiptir. Devlet pandemi sürecinde toplum sağlığını korumak maksadıyla, bakımın hangi sektörde verildiğine bakılmaksızın, eşit koşulları tüm yaşlı bireyler için sağlamak zorundadır. Bizler, EHHD olarak yaşlı bireyler için atılacak olan adımları ve eksik bırakılan noktalara dair görüşlerimizi kamuoyu ile paylaşmaya devam edeceğimizi bildiririz”.
