Kriz giderek şiddetlenir ve tepeden tırnağa her şey zamlanırken, gözler zaten yetersiz olan Asgari Ücret’e çevrilmiş durumda.
Asgari Ücret’in artması yönündeki baskıların çoğalması üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Zeki Çeler, yeni bir kandırmacaya başvurarak bu baskıyı savuşturma girişimide bulundu. Asgari Ücret ile ilgili açıklama yapan Çeler, Asgari Ücret’in artmayacağını ifade etti. Asgari Ücret’in yükseltilmesi konusunda Maliye’de bazı sıkıntılar olduğunu iddia eden Çeler, “önlerine çıkan bu prüzü aşmak için farklı yöntemler denediklerini” söyledi. “Bunu yapamıyorsak o zaman biz özel sektör çalışanına ek maaş desteği verelim” diyen Çeler, Bakan olduğu günden beridir yaptığı gibi patronlara yine para dağıtacağını duyurdu.
Asgari Ücret Artıyor mu?
Çeler tarafından Asgari Ücret artışıymış gibi sunulan ancak, özel sektörde bazı kriterleri yerine getirmek şartıyla kısıtlı bir miktar kişiye “maaş desteği”ni hedefleyen yeni bir teşvik planlanıyor. Bu konuda konuşan Çeler, “yapacakları destekle asgari ücretle çalışan vatandaşların ücretlerinin 3 bin 487, yeni işe başlayacak asgari ücretli vatandaşların ücretlerinin ise 3 bin 145 TL olacağını” iddia etti.
Sosyal medyada bir süre “Asgari Ücret artışı” gibi algılanan bu açıklama, esasen patronlara para aktarmak için geliştirilmiş yeni bir mazeretten ibaret.
Bu uygulama ile Asgari Ücret değişmeyecek. Vatandaşların ezici bir çoğunluğu ile yabancı uyruklu çalışanlar Asgari Ücret’ten ödenmeye devam edecek. Yeni işe girecek vatandaşlar Asgari Ücret almaya devam ederken, Teşvik yolu ile maaşları 3145 TL olacak şekilde kişisel hesaplarına para yatırılacak. Önceden çalışmakta olan kapsam dahilindeki vatandaşlar için ise bu rakam 3487 TL olacak.
Para Patronlara Nasıl Gidecek?
İşçilerin hesabına yatacak olan bu paranın patrona gitmesi ise basit bir muhasebe işleminden ibaret. Öncelikle işçinin bu parayı alabilmesi, başından sonuna kadar patron tarafından kontrol edilen bir sisteme bağlı. Patron bu teşviğe başvuru yapmalı ve patron işyerinde kendisinin onay vereceği bir sarı sendika ile teşvik amaçlı göstermelik toplu sözleşme imzalamalı!
Sigorta yatırımlarını gerçek maaştan değil asgari ücretten gösteren patronların, nasılsa teşvik yolu ile işçiye para ödeneceği için, bundan sonra maaşları da teşvik miktarı kadar eksik ödeyeceğini tahmin etmek zor değil. Elbette patronlar maaşları eksik ödedikleri halde tam ödemiş gibi yapacaklar ve Çeler tarafından aktarılan para gene patronlara gidecek…
Çeler’in İtirafı: “Teşvikler Patronlara Gidiyor, İşçiye Yansımıyor”
Çeler’in gözdesi olan teşvik sistemine yöneltilen birçok eleştiriden biri de, bu sistemin devlet tarafından patronlara para aktarmanın şirin bir yolu olduğu yönünde. Özellikle Bağımsızlık Yolu, bu sistemin patronları maaşa bağlamak anlamına geldiğini ısrarla ifade ediyor. Açıklamasında bunun doğru olduğunu itiraf etmek zorunda kalan Çeler, “bugüne kadar teşvikin sadece işverene yapıldığını ancak maalesef işverenin bunu işçisine yansıtmadığını gördüklerini” söyledi.
Çeler’in bu ifadesi, kendisi tarafından verilen rakamlar ışığında düşünüldüğüne çok daha büyük bir ciddiyet kazanıyor. 16 Ağustos 2018 tarihinde sosyal medya hesabından açıklama yapan Çeler; “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak ‘bugün’ itibariyle, İstihdam Destek Merkezi fonundan, geçmiş dönemlerde başlatılan ve yeni dönemde de çeşitlendirilerek devam ettirilen ‘teşvik destek primleri çerçevesinde’ piyasaya yaklaşık 10 milyon TL ödemiş bulunuyoruz. Son günlerde ciddi bir ekonomik sıkıntıyla karşı karşıyayız ve bakanlık olarak çalışma ekibimle birlikte halkı az da olsa rahatlatıcı önlemler almak için gece gündüz çalışıyoruz. Ülke genelinde bin 347 işverene, yanlarında çalışan 3 bin 413 emekçiye bugün itibariyle ödemeler yapılmaya başlandı” demişti.
Dünkü açıklaması ile birlikte düşünüldüğünde Çeler’in 16 Ağustos’ta “halka” ödediğini iddia ettiği 10 milyon TL’nin asllında atronlara ödendiği de ortaya çıkmış oluyor. Önceki açıklamasında işçilere para vermiş gibi böbürlenen Çeler’in sonraki açıklamasında “maalesef işçiye gitmiyormuş” demesine rağmen, Teşvik Sisteminde ısrar etmesi ise, halk zannettiği patronlar ile olan gönül bağına yorulabilir. On milyon TL’nin 347 patron arasında paylaşıldığı düşünüldüğünde, gönül bağının derecesi tahmin edilebilir.
Teşvik Sistemi Ne Sonuç Verdi?
Çeler’in sürekli olarak övdüğü ve büyük umutlar bağladığı Teşvik Sisteminin, bugüne kadar nasıl bir yarar sağladığına dair ise hiçbir veri yok! Çeler’den önce uygulanmaya başlansa da Çeler tarafından kapsamı sürekli genişletilen Teşvik Sistemi; “kadın istihdamının atması, genç işsizliğinin azalması, sigorta yatırımlarının düzenli yapılması, maaşların Asgari Ücret’ten fazla ödenmesi” gibi onlarca laanda büyük iddialara sahip. Ancak bu alanlarda Teşvik Sistemi uygulandıktan sonra ne gibi gelişmelerin olduğu, patronlara aktarılan para ile bu projelerden nasıl bir sonuç alındığı, örneğin özel sektörde sigorta primlerinin düzenli yatırılmasının hangi oranda arttığı veya kadın istihdamının bu teşvik sonucu ne oranda geliştiğine dair hiçbir istatistik paylaşılmış değil.
Sistemin çalışıp çalışmadığı konusunda tam bir belirsizlik olsa da, patronlara bol bol para ödendiği ise açık…
Teşvik Sistemi Hukuksal Dayanaktan Yoksun
Zeki Çeler’in çok sevdiği ve kendisinden önceki CTP ve UBP’li Bakanlar tarafından oluşturulmuş Teşvik sisteminin ise hukuksal dayanaktan yoksun olduğuna ve Anayasa’ya aykırı olduğuna dair açıklamalar var. Emekli sendikacı Hasan Sarıca, özellikle son uygulamanın “eşit işe eşit ücret” prensibi ile çelişeceğini belirtirken; Cumhuriyet Meclisi Emekli Genel Sekreteri Hukukçu Mehmet Öner Ekinci sosyal medyadan detaylı bir eleştiri yayınladı. Eleştirinin tamamı şöyle:
“İstihdamı teşvik Tüzüğü, geçerli hukuksal dayanaktan yoksun bir tüzüktür. Anayasaya aykırıdır. Konunun temel yönleri dahi yasa ile düzenlenmeden, esasların doğrudan tüzükle düzenlenmesi öngörülmüştür. Bu bir yetki devridir. Yasama yetkisinin devri anlamındadır. Bu tüzükte yapılacak her türlü değişiklik de, esas tüzük gibi Anayasaya aykırı olacaktır. Yapılacak şey, Yerli istihdamı teşvik konusunda ayrı bir yasa yapmaktır; ya da İhtiyat Sandığı Yasasında, gerekli düzenlemeleri yapmaktır.. İhtiyat sandığı birikimleri gelişigüzel, hiç bir yasal esas, ilke ve ölçüt belirlenmeden doğrudan tüzükle düzenlemeye dayalı olarak harcanamaz.
Yasada, Yerli İstihdamına Katkı Primlerinin Değerlendirilmesi, Yönetimi ve Kullanılması konusunda herhangi bir esas, ilke, ölçüt veya kural öngörülmüş değildir. Yerli istihdamı Teşvik gibi çok önemli bir konuda, Yasa koyucu kural koymaktan kaçmış ve sadece düzenlenmek istenen alnın adını yasada belirtmekle yetinmiştir. Bunun anlamı yasa koyucunun tüzükle düzenleme konusunda açık bir yetki vermediğidir. Bu nedenle bu Tüzük, Anayasanın, Yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesini içeren 4’ncü maddesi ile ‘Yasa açıkça yetki vermedikçe devletin hiçbir organı :Tüzük yapamaz’ kuralını içeren 122’nci maddesine, dolayısıyla da hukuk devleti ilkesine aykırı olarak yapılmış bir Tüzüktür.
Sayın Bakan, Meclisin hiçbir iradesi olmadan, kendi kendine bir takım önlemler alıyor ve yaptığı değişikliklerle de, yetkilerini sürekli, geçerli hukuksal dayanak olmadan artırıyor. Unutmamak gerekir ki, Yürütme ve İdare, hukuk devletinde, hukukla sınırlandırılmıştır Yürütme erki, hukuksal dayanağı geçersiz yetkilendirmelere dayanarak düzenleme yapamamaz, yapmamalıdır. Kuşkusuz burdada suç Yasamanındır. Yasama organı, Kendi yetkilerini, doğrudan yürütme erkine bırakmakla, Anayasaya aykırı davranmıştır. Kuşkusuz, buna neden olan da yine yasama üzerinde baskın olan, yasamayı istediği gibi yönlendiren yürütmedir.”
