Ombudsman Emine Dizdarlı, 4 Ocak tarihinde Cumhuriyet Meclisi’nde Meclis Başkanlığı için yapılan seçimde, Anayasa hükümlerine ve Meclis İçtüzüğü kurallarına aykırı davranıldığını belirtti.
Dizdarlı, özellikle, Anayasanın ilgili maddesinin, ikinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde yapılmasını ve/veya tamamlanmasını öngördüğünü ve bunların değişikliğe açık olmayan amir hükümler olduğunu kaydetti.
Bu sürenin üzerinden üç ayı aşkın bir süre geçtiğini, seçimlerin yeni yapıldığını kaydeden Dizdarlı, “Bu durumda da KKTC Anayasası’nın hükümlerinin yok sayıldığı ve/veya görmezlikten gelindiği anlaşılmaktadır. Yasamadan sorumlu olan Cumhuriyet Meclisi’nin kendi yaptığı Meclis İçtüzüğü kurallarını ve/veya KKTC Anayasa hükümlerini uygulamaması kabul edilebilir bir husus değildir.” ifadelerini kullandı.
Anayasa uyarınca KKTC devletinin demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir cumhuriyet olduğuna vurgu yapan Dizdarlı, “Bu itibarla, KKTC Anayasası’nın gereklerini yerine getirmek sadece vatandaşın değil vekillerin de dahil hepimizin görevi olmalıdır. Aksi halde hukuksuzluğun sınırlarını çizmek çok zor olacaktır.” ifadelerine yer verdi.
“MECLİS BAŞKANI VE YARDIMCISI SEÇİMİ BİR YASAMA DÖNEMİNDE İKİ KEZ YAPILIR”
Dizdarlı, Cumhuriyet Meclisi Meclis Başkan seçimine ilişkin hukuki durumla ilgili yazılı açıklama yaptı.
Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanının, milletvekilleri arasından seçilen bir Meclis Başkanı, bir Meclis Başkan Yardımcısı, yeterli sayıda katip ve idare amirinden oluştuğunu kaydeden Dizdarlı, KKTC Anayasası’nın 83’üncü maddesi tahtında Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin, bir yasama döneminde iki kez yapıldığını, ilk devre için seçilenlerin görev süresinin üç, ikinci devre için seçilenlerin görev süresinin ise iki yıl olduğunu belirtti.
İkinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin dördüncü yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde tamamlandığını söyleyen Dizdarlı, ikinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçilinceye kadar eskilerin görevinin devam ettiğini kaydetti.
“BEŞİNCİ OYLAMADA EN FAZLA OY ALAN ADAY SEÇİLMİŞ OLUR”
Anayasa hükümlerine göre, Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin gizli oyla yapıldığına işaret eden Dizdarlı, seçim sürecini şu ifadelerle anlattı:
“İlk dört oylamada da salt çoğunluk sağlanmazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için beşinci oylama yapılır. Beşinci oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur. Cumhuriyet Meclisi Başkanlık Divanı, bir kurul olarak çalışır ve Meclisteki grupların sayılarıyla orantılı olarak oluşturulur.”
“MECLİS İÇTÜZÜĞÜ İLE ANAYASADAKİ FIKARALAR AYNI”
Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğü’nün 10’uncu maddesinin 1’inci, 2’nci ve 3’üncü fıkralarının Anayasa’da yer alan fıkralarla aynı olduğunu belirten Dizdarlı, şöyle devam etti:
“Söz konusu 10’uncu maddenin 4’üncü fıkrası gereğince Meclis Başkanı seçimi, aday göstermeye hak kazanan grup veya grupların öngördüğü adaylar arasından yapılır.
Meclis Başkan Yardımcısı için hükümette görev almayan ve grubu bulunan siyasal partilerden, en fazla milletvekiline sahip olan aday gösterebilir. Milletvekili sayısı eşit olan siyasal partilerin seçimde aldıkları oy oranı dikkate alınır. Hükümette görev almayan ve grubu bulunan bir siyasal parti bulunmaması halinde, konu siyasal parti gruplarının Başkanlık Divanında temsiline ilişkin kurallar çerçevesinde, Danışma Kurulunca karara bağlanır.
Başkan ve Başkan Yardımcısı seçimi, ayrı ayrı, eş zamanlı seçimle ve gizli oyla yapılır. İlk dört oylamada, üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Çekimser oylar oylamada dikkate alınmaz.
Dördüncü oylamada da salt çoğunluk sağlanmazsa bu oylamada en çok oy alan iki Meclis Başkanı için beşinci kez oylama yapılır.
Beşinci oylamada en fazla oy alan Meclis Başkanı olarak seçilmiş olur.”
Bu kuralların, iki Meclis Başkan Yardımcısı seçiminde de aynen uygulandığını kaydeden Dizdarlı, adayın tek olması halinde de aynı kuralların uygulandığını belirtti.
“KURALLARA AYKIRI DAVRANILDI”
Dizdarlı, Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçiminin, birinci yasama yılının ilk birleşimi ile dördüncü yasama yılının ilk birleşiminden başlayarak, en geç on gün içinde tamamlandığını kaydetti.
Ombudsman Dizdarlı, açıklamasında, şu ifadelere yer verdi:
“4 Ocak 2021 tarihinde Cumhuriyet Meclisi’nde Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı için yapılan seçimde KKTC Anayasası hükümlerine ve keza Meclis İçtüzüğü kurallarına aykırı davranıldığı açıkça görülmektedir. Özellikle, KKTC Anayasasının ilgili maddesi ikinci devre Meclis Başkanı ve Meclis Başkan Yardımcısı seçimini yasama yılının başlangıcından başlayarak en geç on gün içinde yapılmasını ve/veya tamamlanmasını öngörmektedir. Bunlar amir hükümlerdir ve değişikliğe açık değildir. Bu sürenin üzerinden takriben üç ayı aşkın bir süre geçmiş ve söz konusu seçim yenile yapılmıştır. Bu durumda da KKTC Anayasası’nın hükümlerinin yok sayıldığı ve/veya görmezlikten gelindiği anlaşılmaktadır. Yasama’dan sorumlu olan Cumhuriyet Meclisin’in kendi yaptığı Meclis İçtüzüğü kurallarını ve/veya KKTC Anayasa hükümlerini uygulamaması kabul edilebilir bir husus değildir.”
“KKTC Anayasası uyarınca, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, Demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.” diyen Dizdarlı, Anayasanın gereklerini yerine getirmenin sadece vatandaşın değil vekillerin de dahil herkesin görevi olması gerektiğini kaydetti.
Dizdarlı, aksi halde hukuksuzluğun sınırlarını çizmenin çok zor olacağını ifade etti.
