Bağımsızlık Yolu Genel Sekreteri Münür Rahvancıoğlu, Kaya Palazzo Otel’de yaşanan toplu işten çıkarma olayının ardından, işten toplu çıkarılmaları durumunda işçilerin yasal haklarının ne olduğuna dair bir paylaşımda bulundu.
Açıklama şöyle:
ÖZEL SEKTÖRDE TOPLU İŞTE DURDURMALARA DAİR YASAL HAKLAR
Corona Virüs salgınına karşı alınmakta olan önlemler nedeniyle ekonomik aktivitelerin yavaşlaması ve iş yerlerinin tatil edilmesi ile birlikte birçok iş yerinde, işten çıkarmalar yaşanıyor.En son Kaya Plazzo Otel’in 65 işçisini işten durdurma kararı aldığı sosyal medyada duyuruldu. Bu durum elbette işini kaybeden emekçiler açısından çok zor bir süreç olacak. Hükümetin bu konulara dair acil önlemler alması, hiç kimsenin mağdur olmayacağı şekilde radikal adımlar atması gerekir. Ancak mevcut durumdaki haklar ve mevcut durumda yapılabileceklere dair ilgili Yasal mevzuatı da bilmemizde fayda var…
Öncelikle; işten durdurulan her kktc vatandaşının, Sosyal Sigorta’ya kaydı ve yeterli prim gününde yatırımı varsa, işsizlik maaşı almaya hakkı vardır. İşsizlik maaşı, yaklaşık olarak prime esas maaşın 2/3’ü kadardır ve yaklaşık dört ay boyunca ödenir. Bu süre boyunca sağlık karnesi, emeklilik ve hastalık ile ilgili haklar, çalışılıyormuş gibi geçerli kalmaya devam eder. Vatandaş olmayan TC veya 3. uyruklu kişilerin işsizlik maaşı alma şansı ise yoktur.
Hangi uyruktan olursa olsun, tüm işçiler için geçerli olan ve içinden geçmekte olduğumuz süreçe denk düşen yasal hak ise: İş Yasası’nın 19. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde “İşveren, ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri nedenlerle işyerinde kısa aralıklarla veya aynı anda beşten az olmamak üzere işyerinde çalışanların en az %20’sini belirli bir süre için veya sürekli olarak işten çıkarmak istemesi halinde” yürürlüğe girer. Yani bu maddedeki haklardan yararlanmak için; bir defada en az 5 işçinin durdurulması ve bu işçilerin tüm çalışanların en az %20’sine denk düşmesi gerekir.
Bu madde çerçevesinde gerçekleşen bir işten durdurmada:
1- En az 1 ay önceden Çalışma Dairesi’na yazılı bildirim yapılarak, durdurulacak işçilerin isimleri verilmelidir. Md. 19(1)(A)
2- En az 1 ay önceden işten durdurulacak işçilere yazılı olarak işten duracaklarına dair bilgi verilmelidir. Md. 19(1)(B)
3- Durdurulacak olan işçiler belirlenirken, “ilk giren son çıkar” prensibi uygulanmalıdır. Yani en yeni personelden başlayarak durdurma yapılmalı, en kıdemli personel son durdurulmalıdır. Md. 19(6)
4- Bir ay önceden yazılı bildirim yapılıp, bir ay boyunca çalıştırılmış olsa dahi, her personele kıdemine göre “İşten Çıkarma Tazminatı” ödenmelidir. Bu tazminatın miktarı çalışan işçinin kıdemine göre 1 haftalık ücretten, beş haftalık ücrete değişen bir yelpazededir. Ancak en az üç ay çalışmış olmak koşuldur. Md. 19(2)
5- Ve toplu işten durdurma yapan işveren bu tarihten itibaren 3 ay boyunca, işten çıkardığı işçiler dışında başka işçiyi işe alamaz. Md. 19(3)
Uyruğuna bakılmaksızın tüm işçiler için geçerli olan bu beş hakkı bilmek önemlidir. Çünkü örneğin Kaya Plazzo Otel’in 1 ve 2nci maddelere uymamış olduğunu tahmin edebiliriz ki bu, mahkemede yüksek tazminatlar talep edebilmenin yolunu açan bir noktadır. Ayrıca bazı personelin 3. madde ile ilgili hak talepleri de söz konusu olabilir. En önemlisi, dördüncü maddedeki tazminat hakkı ödenmemişse, ilgili daire olan Çalışma Dairesi’ne mutlaka başvurmak gereklidir. Ayrıca Otel’in 3 ay içinde yeniden işçi almaya karar vermesi durumunda, mevcut atılan personeli tercih etmek zorunda olduğu bilgisi ile takipte kalmak da kritik bir noktadır.
Bu zor dönemde işten durdurulan herkese derin üzüntülerimi iletiyorum. Yukarıda yazdıklarımın mevcut yaraları saramayacak şeyler olduğunu biliyorum. Ama bir nebze olsun fayda sağlayabilecek her şeyin de bilinmesi gerektiği düşüncesindeyim. Ayrıca kalıcı ve kesin önlemler için hükümetin derhal emekçileri de gözeten radikal önlemler alması gerektiğine ve bu noktalara dair Bağımsızlık Yolu’nun paylaştığı 15 maddelik talepler listesine katıldığıma dair fikrimi tekrar vurgulamak isterim.
