40 YIL SONRA – BESİM BAYSAL

40 yıl sonra üzerinde biraz durarak, 15 Temmuz 1974’te herkesin bildiği gibi Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Kıbrıslı Elenlerin lideri Başpiskopos Makarios’a karşı başarısız bir suikast ve darbe girişiminde bulundu. Bu, Makarios’a karşı ilk Yunan müdahalesi olmamakla birlikte en kapsamlısı olduğunu söyleyebiliriz. Bir önceki 8 Mart 1970’deki başarısız suikasttır. Polikarpos Yorgacis’in kaçarken Miamilya (Bir mil-Haspolat) Lefkoşa anayolunda Makariosçulara yakalanarak infaz edildiği ve Rauf Denktaş’ın ölümünün ardından “büyük bir devlet adamıydı” dediği olay…

1960 Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşunun SSCB tehlikesine karşı bölgedeki iki NATO ülkesi Yunanistan ve Türkiye’nin aralarında varolan sorunu çözemediğini gören ABD, bir plan hazırlatarak Kıbrıs sorununu bitirmeyi hedeflemiştir. Acheson Planı adındaki bu plan temelde adanın Yunanistan ve Türkiye arasında “Taksim”ini öngörmekteydi. Yunanistan 1967’deki Albaylar Cuntası sonrası bu planı kabul etmiştir. Türkiye ise Yunanistan’daki Albaylar Cuntası’nı tanıyan ilk ülke olarak bu planı kabul edeceğini önceden ABD’ye bildirmişti. Kıbrıslı Türklerin liderliği ise ne ABD’den ne de Türkiye’den siyasi bir anlayış farkına sahip olamazdı. Denklemi tamamlamak ve planı yasal olarak faaliyete koymak isteyen ABD, karşısında Makarios önderliğinde bir devlet yapısı buldu Kıbrıs’ta. Çeşitli defalar Makarios’a yapılan suikastler bu denklemin gerçekleşmesi için ABD’nin Yunanistan’ı yönlendirmesi ve Grivas’ın girişimleri sonucu olmuştur. EOKA-B’nin kuruluşu tamamen bu hedef için gerçekleşmiştir. Acheson Planı yani “Çifte Enosis” Kıbrıslı Elen liderliği yani Makarios tarafından kabul edilmemişti. Ve Makarios, 1968’deki Kıbrıs Cumhurbaşkanlığı seçimlerini Enosisçi aday Takis Evdokas karşısında “Bağımsız Kıbrıs” sloganı ile oyların %97’sini alarak kazanmıştı.

Zaten Bağlantısızlar Hareketi içinde yoğun destek gören Makarios, Acheson Planı’na karşı bir de Doğu Bloku ülkeleri ile iyi ilişkiler geliştiriyordu. Ayni tarihlerde Makarios, Yunanistan’ın plan için yaptığı baskılara karşı Köfünye-Aytotoro’da (Geçitkale-Boğaziçi) Grivas ve Yunan Alayı tarafından öldürülen Kıbrıslı Türkleri bahane ederek ateşkes ilan etti ve Kıbrıs’taki Yunan subaylarını ve Grivas’ı istenmeyen kişiler olarak Yunanistan’a geri yolladı. ABD tüm bu gelişmeleri NATO politikaları açısından dehşetle izlemekteydi. Acheson Planı 1964’de ortaya atılmış ancak 1974’e kadar bir türlü uygulama noktasına gelememişti.

İşte 15 Temmuz Darbesi’nin ardındaki gerçek budur. Ateşkesten 20 Temmuz 1974’e kadar yani Türkiye’nin çıkartmasına kadar hiçbir Kıbrıslı Türk’e saldırı olmamıştır. Türkiye’nin “adadaki Kıbrıslı Türkleri kurtarmaya gittik” iddiası asılsız bir iddiadır. Olayın gerçeği ise 15 Temmuz Yunan Darbesi sonucu Makarios’un ölmemesi, öngörülen zaman içinde EOKA-B ve darbecilerin yönetime el koyup suküneti sağlayamaması, AKEL ve Makariosçuların direnmesi ile iç savaş koşullarının oluşma tehlikesi yani işlerin ABD’nin istediği şekilde gitmemesi ve bir NATO ordusunun göreve yollanmasıdır. Türkiye uluslararası antlaşmaları gerekçe göstererek adaya çıkarma yaptı. O tarihten bugüne kadar ABD’nin istediği şekilde Acheson Planı fiili olarak yürürlüktedir. SSCB tehlikesi de, Türkiye ve Yunanistan krizi de bu harekatla birlikte aşılmıştı. 15 Temmuz ve 20 Temmuz süreci bu uluslararası konjöktürün Kıbrıslıları birbirine kırdırtan organizasyonudur. Bağımsızlık ise hem Makarios’un Kıbrıslı Türkleri dışlayan devlet yapısında ısrarından dolayı hem de ABD, NATO ve taşeronlarının müdahalelerinden dolayı o günden bugüne kadar bir hayal olarak karşımızda durmaktadır.

Kaynak olarak ise

1. Karanlık Yön EOKA; Makarios Druşotis,

2. Kıbrıs 1970-1974, Makarios Druşotis,

3. Kıbrıs’ta Fırtınalı Yıllar, Ahmet An,

4. Cunta ve Kıbrıs 1967-1970, Makarios Druşotis

5. Kıbrıs Komplosu, Brendan O’Malley-Ian Craig

6. General Grivas Hayatım

7. İlk Bölünme 1963-1964, Makarios Druşotis

8. Tarihe Işık Tutan Anılar 1955-1974, Panikos Neokleus

9. Kıbrıslı Türk Devrimci Hareketi -HALK-DER, Münür Rahvancıoğlu

kullanılabilir…